Fonoteka – audiohistoria gnieźnieńskiej książnicy

Czym był „kojec” w Wypożyczalni, co przewoził biblioteczny tarpan, jaką rewolucją okazała się komputeryzacja obsługi czytelników, co wspólnego miał „druczek biblioteczny” z kaligrafią, wreszcie – jak aktor Jan Himilsbach bawił się na Piastowskim Lecie Poezji?

To, co przypomina quiz z wiedzy o historii gnieźnieńskiej Biblioteki, tak naprawdę jest niewielkim fragmentem przeszłości, którą próbujemy zachować dla przyszłych pokoleń gnieźnian i pracowników Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna. A pretekstem do zebrania wspomnień bibliotekarzy jest nadchodzący jubileusz, czyli przypadające w przyszłym roku 80. lecie powstania gnieźnieńskiej Biblioteki. Stąd pomysł, by pochwycić echa przeszłości – to one pobrzmiewają w opowieściach emerytowanych i
długoletnich pracowników Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna.

„Fonoteka – audiohistoria gnieźnieńskiej książnicy” to projekt polegający na zebraniu, zarejestrowaniu i upowszechnieniu relacji mówionych pracowników Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna – byłych oraz
obecnych (długoletnich) – dotyczących funkcjonowania placówki w ostatnich dekadach. Wspomnienia zamieszczone zostaną pod wspólnym szyldem „Fonoteki” na stronie internetowej.

Zebrane relacje świadków pozwolą stworzyć historyczny fresk jednej z najstarszych gnieźnieńskich instytucji. Będzie to rodzaj monografii oparty nie na oficjalnych dokumentach, a polifonii osobistych głosów i perspektyw. Osoby zatrudnione w gnieźnieńskiej książnicy były i są świadkami pewnego wycinka lokalnej historii. Przemiany, którym podlegała biblioteka odbijają zmiany w mieście, regionie i państwie. Zapis tamtych czasów z perspektywy osobistej pracowników i pozwoli spojrzeć na tę historię z zupełnie innej strony. Inną pamięć zachowują bowiem oficjalne dokumenty i kroniki, a inną – ludzka pamięć.

„Fonoteka” zostanie zainaugurowała w czwartek 22 listopada – tego dnia w Domu Sąsiedzkim pod Sówką odbędzie się otwarcie, połączone z wystawą, a po nim prelekcja „Historia mówiona wokół nas – ich dokumentowanie, archiwizowanie oraz upowszechnianie. Prelekcję wygłosi Dominik Czapigo,
dokumentalista, który w latach 2006–2023 pracował w Fundacji Ośrodka KARTA (od początku w Programie „Historia Mówiona”, od 2014 roku jako członek redakcji kwartalnika „Karta”), współpracownik Archiwum Historii Mówionej Ośrodka KARTA i Domu Spotkań z Historią w Warszawie. Koordynator i uczestnik wielu projektów dokumentacyjnych historii mówionej realizowanych w Polsce, jak i poza jej granicami. Redaktor inicjujący i opiekun redakcyjny wydania polskiego przekładu „The Voice of the Past” („Głos przeszłości. Wprowadzenie do historii mówionej”) Paula Thompsona i Joanny Bornat. Autor wyboru i opracowania m.in. książek „Konspiracja warszawska 1939–1944. Historie mówione”, „Polacy na Wschodzie. Historie mówione”. W Programie Trzecim Polskiego Radia razem z Agnieszką Obszańską prowadzi podcast „Mikrohistorie” (cykl realizowany wspólnie z Centrum Archiwistyki Społecznej).

Projekt „Fonoteka – audiohistoria gnieźnieńskiej książnicy” finansowany jest ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra. Edycja 2024”.