85 lat po zbrodni. Trzemeszno upamiętniło pomordowanych

W miniony czwartek na cmentarzu parafialnym w Trzemesznie odsłonięto Tablicę Katyńską – szczególne miejsce pamięci poświęcone 18 osobom, związanym w jakikolwiek sposób z tą okolicą, a którzy zostali zamordowani sowietów wiosną 1940 roku.

Cmentarz w Trzemesznie nie jest tylko miejscem, gdzie znajdują swój doczesny spoczynek mieszkańcy tej miejscowości i parafii, ale także nekropolią pełną pamięci o wydarzeniach historycznych, które naznaczone zostały krwią Polaków. Teraz dołączyła do nich Tablica Katyńska, która symbolicznie upamiętnia pomordowanych w różnych miejscach na Wschodzie przez sowieckie oddziały NKWD. Wśród nich znaleźli się oficerowie Wojska Polskiego, policjanci oraz przedstawiciele inteligencji. Urodzili się w Trzemesznie, związali się z nim lub byli absolwentami tutejszego gimnazjum. 

Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w intencji ofiar sowieckiego totalitaryzmu, sprawowaną w bazylice trzemeszeńskiej. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele władz samorządowych Trzemeszna – z burmistrzem Kacprem Lipińskim oraz przewodniczącą Rady Miejskiej Agnieszką Bartz. Obecny był także dr Rafał Reczek, dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu, która to instytucja sfinansowała większość kosztów powstania pomnika.

Pomysłodawcą i organizatorem uroczystości był Dariusz Jankowski, przewodniczący Gminnego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, który przy wsparciu jego członków oraz Urzędu Miejskiego w Trzemesznie doprowadził do realizacji tego ważnego przedsięwzięcia.

Szczególnymi gośćmi byli potomkowie posterunkowego Franciszka Ksawerego Lewandowskiego, jednej z ofiar zbrodni katyńskiej. Wśród uczestników znaleźli się także wicestarosta gnieźnieński Łukasz Scheffs, wiceburmistrz Witkowa Paweł Czarnecki, liczna delegacja służb mundurowych, w tym funkcjonariusze z Komendy Powiatowej Policji w Gnieźnie i Tucholi, a także przedstawiciele lokalnych firm, organizacji społecznych oraz szkół.

Uroczystość uświetniła muzycznie Orkiestra Dęta z Mogilna, a wojskowy charakter wydarzenia podkreśliła Wojskowa Asysta Honorowa z 33. Bazy Lotnictwa Transportowego w Powidzu.

Tablicę poświęcił ks. proboszcz Piotr Kotowski, a uroczystości na cmentarzu poprowadził Jarosław Majewski. O idei postawienia tablicy opowiadał Dariusz Jankowski, a znaczenie Katynia w historii Polski przybliżył w swoim przemówieniu dr Rafał Reczek z IPN.

Monument odsłonili wspólnie: przedstawiciele rodziny posterunkowego Lewandowskiego, burmistrz Kacper Lipiński, Dariusz Jankowski oraz dr Rafał Reczek. Po apelu poległych, który przeprowadził przedstawiciel 33. Bazy z Powidza, oddano salwę honorową ku czci pomordowanych.

Na zakończenie uroczystości burmistrz Trzemeszna, Kacper Lipiński, podziękował wszystkim gościom i organizatorom wydarzenia. Uczestnicy otrzymali na pamiątkę specjalnie przygotowane okolicznościowe pocztówki, które będą przypominać o tej wzruszającej i ważnej lekcji pamięci.

Poniżej prezentujemy krótkie biogramy wszystkich uhonorowanych osób:

• Józef Czerwiński. Urodzony 19 kwietnia 1890 r. w Krzepiczynie. Nauczyciel, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, porucznik rezerwy. Pracował jako profesor gimnazjalny w Trzemesznie. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD w Charkowie, pochowany w Piatichatkach.
• Franciszek Ksawery Czułkowski. Urodzony 29 listopada 1892 r. w Nakle. Porucznik rezerwy, powstaniec wielkopolski i uczestnik wojny 1920 roku. Mieszkał w Trzemesznie. Osadzony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.
• Florentyn Dabiński. Urodzony 17 października 1897 r. w Trzemesznie. Oficer kawalerii, odznaczony Krzyżem Walecznych. Przed wojną inspektor Pomorskiej Izby Rolniczej. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.
• Józef Jakubiak. Urodzony 12 lipca 1895 r. w Milejowie. Lekarz, porucznik służby zdrowia rezerwy. Pracował jako lekarz w Trzemesznie. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie.
• Edmund Kaźmierski. Urodzony 4 grudnia 1881 r. w Trzemesznie. Inżynier, podporucznik rezerwy. Uczestnik powstania wielkopolskiego. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.
• Bronisław Kwiatkowski. Urodzony 13 sierpnia 1897 r. w Trzemesznie. Kapitan Korpusu Ochrony Pogranicza., uczestnik wojny 1920 r. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie.
• Franciszek Lewandowski. Urodzony w 1915 r., syn Michała. Posterunkowy Policji Państwowej. W październiku 1937 r. przyjęty do służby przygotowawczej jako kandydat kontraktowy z przydziałem do Kompanii „H” Rezerwy PP w Gdyni. Ukończył kurs w Mostach Wielkich (pow. żółkiewski) i 1 sierpnia 1938 r. został skierowany do służby w policji województwa warszawskiego. We wrześniu 1939 r. był w służbie czynnej. Po agresji ZSRR wzięty do niewoli i osadzony w Ostaszkowie. Zamordowany przez NKWD w Kalininie (Twerze) wiosną 1940 r., pochowany w Miednoje.
• Władysław Mikulski. Urodzony 2 października 1885 r. w Trzemesznie. Porucznik rezerwy. Pracował jako prawnik. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie.
• Jan Mularczyk. Urodzony 17 listopada 1892 r. w Trzemesznie. Nadkomisarz Straży Granicznej, pełnił funkcje kierownicze w Gdyni i Bydgoszczy. W 1939 r. oficer inspekcyjny Okręgu „Bydgoszcz” SG. Po agresji ZSRR wzięty do niewoli, więziony w Ostaszkowie. Zamordowany przez NKWD w Kalininie (Twerze), pochowany w Miednoje.
• Roman Skornia. Urodzony 5 lutego 1895 r. w Trzemesznie. Oficer Wojska Polskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny 1920 r., oficer Korpusu Ochrony Pogranicza. We wrześniu 1939 r. walczył w Zgrupowaniu gen. Orlik-Rückemanna. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie, pochowany w Piatichatkach.

Uczniowie Gimnazjum w Trzemesznie:

• Alojzy Gałęzewski. Urodzony 12 kwietnia 1914 r. w Wylatowie. Syn Antoniego i Franciszki z Szubskich. Absolwent Gimnazjum Klasycznego w Trzemesznie (matura 1933). Ukończył kurs podchorążych w 67 pułku piechoty z wynikiem bardzo dobrym. Podporucznik rezerwy mianowany ze starszeństwem od 1 stycznia 1938 r., przydzielony do 14 pułku piechoty. Pracował jako starszy inspektor przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego w Mogilnie. Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany przez NKWD w Katyniu.
• Włodzimierz Dominik Grzeszkowiak. Urodzony 4 sierpnia 1909 r. w Kwieciszewie. Syn Edmunda i Julianny. Absolwent Gimnazjum Klasycznego w Trzemesznie, matura 1929 r. Podporucznik rezerwy piechoty, uczestnik wojny obronnej. Aresztowany przez sowietów, więzień Starobielska. Zamordowany w Charkowie, pochowany w Piatichatkach
• Zbigniew Feliks Kapuściński. Urodzony 17 grudnia 1904 r. w majątku Kordos k. Ostrowitego Prymasowskiego. Syn Władysława i Albertyny. Absolwent gimnazjum w Trzemesznie (matura 1923). Doktor chemii, asystent Politechniki Warszawskiej, porucznik lotnictwa. Więzień Kozielska, zamordowany przez NKWD w Smoleńsku, pochowany w Katyniu
• Józef Milewski. Urodzony 10 kwietnia 1892 r. w Bieganowie. Syn Kazimierza i Wandy z Wilkońskich. Uczęszczał do gimnazjów w Poznaniu, Gnieźnie i Trzemesznie (1902–1909), maturę zdał w gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny 1920 r., rotmistrz kawalerii rezerwy. W okresie międzywojennym prowadził majątki ziemskie w powiecie średzkim. W 1939 r. zmobilizowany. Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany przez NKWD między 9 a 11 kwietnia 1940 r. w Katyniu. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
• Tadeusz Murawski. Urodzony 21 maja 1905 r. w Trlągu. Weterynarz, podporucznik rezerwy artylerii. Absolwent Uniwersytetu Lwowskiego. Więzień Kozielska. Zamordowany przez NKWD w Katyniu
• Stanisław Owsianny. Urodzony 1888 r. Podporucznik rezerwy. Absolwent gimnazjum w Trzemesznie. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.
• Stanisław Połczyński. Urodzony 1894 r. Podporucznik rezerwy, prawdopodobnie oficer rezerwy Wojska Polskiego. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.
• Józef Wróblewski. Urodzony 21 października 1895 r. w Gąsawie. Absolwent Progimnazjum w Trzemesznie. Podkomisarz Policji Państwowej, uczestnik powstania wielkopolskiego. Komendant komisariatu policji w Gnieźnie. Więzień Ostaszkowa. Zamordowany przez NKWD 22 kwietnia 1940 r. w Miednoje​.

źródło: UM Trzemeszno

źródło: UM Trzemeszno

źródło: UM Trzemeszno