Obchody 1000-lecia koronacji czyli… Kraków wyprzedził Gniezno

Za rok przypadnie wielka okazja do wypromowania Gniezna na mapie kraju. I choć wydawać by się mogło, że Pierwszej Stolicy Polski nic nie powinno odebrać tego „splendoru”, to… nad całokształtem inicjatywy wciąż jest więcej znaków zapytania, aniżeli konkretów.

O tym, że 2025 rok będzie wyjątkowym nie tylko w kontekście Gniezna, ale całego kraju, było już wiadomo dawno temu. Świadczy o tym fakt, że swojego czasu ustanowiono medal z okazji 990-lecia koronacji Bolesława Chrobrego, wręczany przy różnych okazjach. To było kilka lat temu, a tymczasem do właściwych obchodów koronacyjnych został rok. Te bowiem przypadać będą w okolicach kwietnia i maja 2025 roku. I w zasadzie do tej pory działo się… właśnie, Urząd Miejski twierdzi, że sporo. Inaczej jednak na sprawę patrzą osoby znające lokalną historię, także regionaliści czy przewodnicy, z którymi była okazja porozmawiać.

I stało się. 26 lutego 2024 roku Sejmik Województwa Małopolskiego podjął deklarację, której treść mówi wprost o inicjatywie „uczczenia w Krakowie oraz Małopolsce 1000. rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski i ustanawia rok 2025 Rokiem 1000-lecia Pierwszej Koronacji Króla Polskiego”. Dalej co prawda jest deklaracja włączenia się w organizację regionalnych i ogólnopolskich obchodów jubileuszu, ale o tych ostatnich niewiele wiadomo. Dodatkowo Sejmik zadeklarował powołanie Małopolskiego Komitetu Honorowego. Obszerna deklaracja (treść poniżej) trafiła od razu do wszystkich najważniejszych organów państwowych – prezydenta, marszałków obu izb i premiera.

Dowodem tego, że Gniezno zostało wyprzedzone przez Kraków niech będzie fakt, że dopiero po tym w Pałacu Prymasowskim odbyło się spotkanie z udziałem strony kościelnej, Wojewody Wielkopolskiego, Marszałka Województwa Wielkopolskiego, władz miasta i przedstawiciela Kancelarii Sejmu. Wydarzenie to, jak odnotowano 11 marca br, odbyło się na zaproszenie abpa Wojciecha Polaka Prymasa Polski. Konkretów w relacji jednak nie było, przynajmniej do ostatniego posiedzenia Komisji Promocji, Kultury i Turystyki w Radzie Miasta.

To wówczas dyrektor Wydziału Promocji, Kultury, Turystyki i Sportu w Urzędzie Miejskim Łukasz Scheffs przyznał, że ma zostać powołany komitet honorowy. Przypomnijmy jednak, że na 100. rocznicę powstania wielkopolskiego w 2018 roku, takowy został powołany dwa lata wcześniej – pod koniec 2016 roku. A tu mamy na myśli 1000. rocznicę koronacji: – Ciężar rozmów z Kancelarią Prezydenta RP wziął na siebie Prymas Polski, który zobligował się do przygotowania listu intencyjnego, który następnie zostanie podpisany przez biorących udział w spotkaniu i skierowany do Kancelarii Prezydenta – przekazał dyrektor. Jak dodał, pod uwagę brane jest, że w Gnieźnie odbędzie się posiedzenie Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego, aczkolwiek w przypadku tego ostatniego, musi zostać ono zwołane przez prezydenta. Dyrektor dodał też, że rozmowy w tej sprawie są „delikatne” z uwagi na polityczny charakter: – Główne uroczystości będą przypadać na kwiecień i maj 2025 roku. Jeśli ten kalendarz będzie wyglądał tak, jak wygląda, to będzie to w szczycie kampanii prezydenckiej. Posiedzeniu którejkolwiek z izb ma towarzyszyć także Msza święta koronacyjna (oczywiście koronacyjna tylko z nazwy).

Co w sprawie uchwały małopolskiego sejmiku postanowiono zrobić? – Z Urzędu Miejskiego w Gnieźnie wyszło pismo z prośbą do naszych parlamentarzystów o wywołanie uchwały sejmowej upamiętniającej 2025 rok jako rok dwóch królewskich koronacji, które odbyły się w Gnieźnie – powiedział Łukasz Scheffs. Ma to zapobiec kolejnym możliwym tego typu uchwałom, jakie podjęłyby kolejne sejmiki: – Moim zdaniem ona przetnie te wszystkie próby, nie chciałbym powiedzieć, że odebrania, ale podkreślenia obecności innych regionów w rocznicy, które chyba nie mają z nią zbyt wiele wspólnego.

Co do tej pory działo się w ogóle w sprawie rocznicy? Przede wszystkim to identyfikacja wizualna, czyli „mrugający król” , który stał się logiem Gniezna na potrzeby tego wydarzenia (opinie na jego temat są podzielone). Pojawił się on w formie emblematów na gadżetach miejskich oraz w przestrzeni – tak jest m.in. z napisem ustawionym przed dworcem kolejowym. Powstało także konto na Facebooku, które do tej pory zgromadziło 1,5 tys. obserwujących, a także realizowane są filmiki historyczne w formacie klocków Lego. Nawiązano także kontakt z 78 szkołami z Polski, które noszą imię Bolesława Chrobrego. Tylko w tym roku na „działania okołorocznicowe” przeznaczone zostanie około 300 tys. złotych.

Co jeszcze ma się zadziać w 2025 roku? Planowane jest wydanie publikacji w formie powieściowej, ale także organizacja wydarzeń plenerowych i kulturalnych:

• tradycyjne widowisko Koronacja Królewska w lipcu 2025 roku
• widowisko plenerowe we współpracy ze Stowarzyszeniem „Dzieje”, znanym z tego typu inicjatyw w Murowanej Goślinie – szacowany koszt około 2 mln złotych, ale ostateczny kosztorys jeszcze nie jest znany, podobnie jak terminarz: 3 dni z rzędu lub w 3 weekendy – termin: sierpień 2025 roku
• Zjazd Gnieźnieński, organizowany przez stronę kościelną we wrześniu 2025 roku
• koncert Filharmonii Narodowej w katedrze – koszt około 70 – 100 tys. złotych.

Ponadto trwają prace nad kolejnymi filmikami Lego oraz rozmowy z Kolejami Wielkopolskimi w sprawie pociągu z motywem koronacyjnym, podobnym do ostatniego powstańczego, goszczącego w ramach Kolei Wolności.

– Z tą uchwałą sejmiku małopolskiego jest tak, że jeśli my nie robimy nic, to ktoś takie błędy nasze wykorzystuje – stwierdził na posiedzeniu komisji radny Paweł Kamiński. Wskazał, że często przypominał o kwestii przygotowań do uroczystości i to, co się teraz dzieje, powinno być już dawno temu ustalone. – To wszystko, o czym dzisiaj tu słyszymy, powinno być rok temu. Wtedy mielibyśmy dwa lata i byłoby na granicy przyzwoitości.

Działania kulturalne Urzędu Miejskiego niejako ubiegło z własnej inicjatywy Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej, które postanowiło zorganizować comiesięczne wykłady związane z historią, a nawiązujące do nadchodzącego milenium. Dwa spotkania już za nami i cieszą się one sporym zainteresowaniem. Dodajmy, że na potrzeby 1000. rocznicy, Muzeum stworzyło własne logo, bardziej wyszukane od mrugającego, „frywolnego” króla. Już to pokazuje, że nadchodzący jubileusz nie ma spójności w działaniu.

Niemniej i tak wydaje się, że Urząd Miejski cokolwiek robi. Przykładowo Starostwo, które skądinąd od zawsze podkreślało walory turystyczne powiatu gnieźnieńskiego, na ponad rok przed 1000. rocznicą koronacji w ogóle zlikwidowało Wydział Promocji i zajęło się autopromocją konkretnych osób z Zarządu. A to, że wybory samorządowe już na dniach? „Przypadek”.

A co z trwałymi pamiątkami milenijnymi? W 1925 roku, na obchody 900-lecia koronacji, mieszkańcy Gniezna – dosłownie – zrzucili się na pomnik Bolesława Chrobrego. Najpierw na potrzeby rocznicy powstała rzeźba z gipsu, a potem udało się ją odlać z brązu i odsłonić w 1929 roku. Po jego zburzeniu przez Niemców przetrwał w pamięci, a potem został odbudowany. A co będzie w 2025 roku?

Mówiło się o rzeźbach Dobrawy i Mieszka I w ramach istniejącego Traktu Królewskiego. W planach była jeszcze nowa siedziba Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna przy ul. Jeziornej, który to plan ostatecznie upadł i został wykreślony. Ale i tak Gniezno pozostanie miastem pomników, bo oprócz serii mniejszych i większych obiektów architektury miejskiej, stoi wciąż Szkoła Pomnik 1000-lecia Państwa Polskiego. To jednak były inne czasy. Gnieźnianom póki co pozostał (kiczowaty zdaniem wielu) szybko płowiejący napis przed dworcem kolejowym. Choć i on pewnie któregoś dnia zniknie.