W trakcie prac renowacyjnych na budynku Magistratu przy ul. Lecha, nad drugim z wejść do budynku, odkryto napis, który przez kilkadziesiąt lat pozostawał w ukryciu: „Komunalna Kasa Oszczędności Powiatu Gnieźnieńskiego”. Decyzją konserwatora, został on w całości odsłonięty i przywrócony – tak, by w tej historycznej formie, przypominał o prawie stuletniej historii tej instytucji.
Odkrycie na elewacji Urzędu Miejskiego zachęciło jednego z mieszkańców Gniezna do podzielenia się swoim odkryciem. Zwrócił się do nas z ciekawostką, którą przypadkowo odnalazł na jednym ze skupów złomu kilka lat temu: – Znalazłem ją będąc tam zupełnym przypadkiem. Ktoś wyrzucił z przyczepki samochodowej hałdę rupieci. Skarbonka leżała na wierzchu, ale nie miała dna. Coś czułem, że powinna być cała. Po godzinnym przekopywaniu dno też się znalazło i tym samym jest komplet. Została wyprodukowana w Poznaniu przez firmę Tresor. Jest zamykana na klucz, a także posiada zapadki zapobiegające wyciąganiu monet – poinformował nas mieszkaniec. Skarbonka ma numer 462 i znajduje się na niej napis Komunalna Kasa Oszczędności Powiatu Gnieźnieńskiego. Niestety nie wiadomo, czy była ona do nabycia w siedzibie KKO, czy wręczano ją zasłużonym klientom lub dawano w ramach promocji. Na pewno jednak pochodzi z okresu międzywojennego.
Komunalna Kasa Oszczędności Powiatu Gnieźnieńskiego powołana została do życia jeszcze w czasach pruskich, a początkami sięga 1859 roku. Była to swojego rodzaju instytucja oszczędnościowo-kredytowa, którą zakładały samorządy terytorialne na terenie wszystkich zaborów. Ta gnieźnieńska powstała jak przy pruskim odpowiedniku Starostwa Powiatowego i funkcjonowała pod niemiecką nazwą Kreissparkasse. Instytucja ta miała własną osobowość prawną, gromadziła oszczędności mieszkańców i wykorzystywała te środki na cele działalności kredytowej. Ponieważ jednak jej działalność była pod protekcją władz niemieckich, Polacy w 1871 roku założyli własną Kasę Pożyczkową dla Miasta i Okolicy, a w 1875 roku Kasę „UL” – Wzajemna Pomoc. Nie zmienia to jednak faktu, że powiatowa kasa oszczędności działała na w miarę pewnym gruncie, będąc zależną od Starostwa Powiatowego. Urząd ten znajdował się przy ul. Lipowej (dziś ul. Chrobrego), niedaleko poczty. W latach 1898 – 1900 wybudowano nowy gmach Starostwa Powiatowego (dziś Urząd Miejski) przy ul. Lecha, do którego wejście prowadziło obecnymi drzwiami oraz od strony podwórza. W 1902 roku gmach rozbudowano od strony północnej, a w nowych wnętrzach ulokowano siedzibę KKO – wówczas też wykonano nowe wejście do budynku, równie reprezentacyjne, co główne znajdujące się kilkanaście metrów dalej. To nad nim, prawdopodobnie w 1919 lub 1920 roku, wykonano napis odkryty w 2017 roku.
Wraz z odzyskaniem niepodległości przez Wielkopolskę, Kasa została przejęta przez polską administrację. Przechodziła ona wiele zmian, zgodnie z reformami przeprowadzanymi w całym kraju, ale funkcjonowała bez większych problemów. W trakcie okupacji, zarząd kasy został przejęty przez niemiecką administrację miasta i funkcjonował ponownie jako Kreissparkasse. Wówczas też zatynkowano polski napis nad wejściem do urzędu i pozostawał on w ukryciu aż do teraz. Warto tu dodać, że od 1902 roku funkcjonowała także Komunalna Kasa Oszczędności Miasta Gniezna, która działała przy Magistracie, a w trakcie wojny jej siedziba znajdowała się przy ul. Mieszka I 6 oraz na ul. Warszawskiej, koło kina. Po 1945 roku powiatowa KKO wznowiła działalność, ale została zlikwidowana (podobnie jak inne kasy w całym kraju) dekretem z 1948 roku. Całość przejął Państwowy Bank Kredytowy w Gnieźnie, który w 1950 roku trafił w ręce Banku Rzemiosła i Handlu, oddział w Gnieźnie. Tak zakończyła się wieloletnia i zasłużona historia Komunalnych Kas Oszczędności w Grodzie Lecha.
Tego typu przedmioty, jak ten, który mieszkaniec uratował przed zezłomowaniem, są bezcennymi skarbami historii naszego miasta. Miejmy nadzieję, że zanim ktokolwiek i kiedykolwiek zdecyduje się wyrzucić podobny przedmiot, najpierw się zastanowi, czy nie lepiej jest przekazać go do odpowiedniej instytucji, jak chociażby Archiwum Państwowe (dokumenty) czy Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Jeśli posiadacie Państwo jakiekolwiek archiwalia, dotyczące powyższego tematu, albo ciekawe historie, stare zdjęcia lub inne materiały, którymi chcieliby się podzielić z nami i mieszkańcami Gniezna, prosimy o kontakt: historia@gniezno24.com
