„Wandea. Kłopotliwa historia” – wykład

Zapraszamy na wykład popularnonaukowy, dotyczące tematyki wydarzeń dziejących się w okresie rewolucji francuskiej. Prelegentem będzie dr Wiesław Banach z Instytutu Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu.

Wykład ma charakter popularnonaukowy i nawiązuje do historii chłopskiego powstania w Wandei. Jednak to nie sam przebieg zbrojnych potyczek czy też opis późniejszej zagłady mieszkańców tego francuskiego departamentu stanowi główny cel wykładu. Jest nim natomiast sposób, w jakim termin „Wandea” funkcjonuje w świadomości współczesnych Europejczyków oraz kłopot, który mają z nim twórcy obecnych narracji historycznych. Okazuje się bowiem, że nie tylko w dzisiejszej Francji Wandea objęta została swoistą zmową milczenia, pozostając typową ofiarą zbrodni „pamięciobójstwa”.

Jednym z powodów tego stanu rzeczy są rozmach, systematyczność i konsekwencja w pacyfikacji chłopskiego zrywu oraz „naukowe” metody zbiorowej eksterminacji wandejskiej ludności. To głównie one sprawiają, że stłumienie powstania w Wandei nie ma precedensu w historii Europy i dlatego określa się je jako pierwsze nowożytne ludobójstwo; i to ludobójstwo dokonane z przyczyn ideologicznych. Otóż ludzi mordowano od zarania dziejów, ale po raz pierwszy, właśnie pod koniec XVIII wieku, zaczęto to robić w imię postępu! Warto na przykład uświadomić sobie, że stosowanie trujących gazów w celu masowego uśmiercania wrogów oraz wykorzystywanie pieców krematoryjnych dla pozbycia się ich ciał to nie wynalazek niemieckiego nazizmu, ale XVIII-wiecznej republikańskiej Francji.

Jednak głębszych i mniej oczywistych przyczyn tak radykalnej reakcji młodej francuskiej republiki na bunt wandejskich chłopów „w obronie Boga i króla” należy upatrywać w filozoficznych i antropologicznych założeniach Wielkiej Rewolucji. Stanowiła ona bez wątpienia przełom w historii naszego kontynentu, na trwałe zmieniając sposób postrzegania wielu społecznych instytucji i politycznych rozwiązań. Niestety jej historia uległa swoistej mitologizacji, a mniej chlubne „osiągnięcia” zostały poddane wybieleniu i są dziś po prostu przekłamane lub przemilczane. Warto w związku z tym zdać sobie sprawę, że – w opinii wielu badaczy – oświeceniowi architekci Rewolucji Francuskiej stali się pionierami w stosowaniu pretotalitarnych metod sprawowania władzy. W samej zaś rewolucji upatrywać należy „źródeł demokracji totalitarnej” i zalążka wielu XX-wiecznych „-izmów”.

Wykład odbędzie się we wtorek, 6 lutego br. o godzinie 18 w Starym Ratuszu (Sala Taneczna) – wstęp wolny.