„Listy z przeszłości”, które zazwyczaj odnajduje się podczas remontów różnych budynków, są ciekawym dowodem życia dawnych mieszkańców. Szczególnie takich dokumentów poszukuje się w trakcie prac prowadzonych na kościelnych wieżach, które bardzo często przechodziły je ostatni raz wiele lat temu.
Tak też było w 2019 roku, kiedy to w zwieńczeniu hełmu kościoła św. Jana znaleziono tubę z pamiątkami schowanymi tam w 1914 roku. Znacznie wcześniej, bo w 2000 roku podobną „kapsułę czasu” znaleziono w wieży kościoła św. Michała Archanioła.
Kilka dni temu o swoim odkryciu poinformowała parafia pw. św. Marcina w Jarząbkowie w gminie Niechanowo. Tam to, podczas prac remontowych prowadzonych na kościelnej wieży, znaleziono również dokument, schowany w kuli znajdującej się pod krzyżem. Został on tam zamieszczony 12 lipca 1930 roku, kiedy to dobiegały końca prace wykończeniowe przy przebudowywanej świątyni. Ks. Mariusz Misiorowski, proboszcz parafii, przybliżył całą treść dokumentu, który może być interesujący dla mieszkańców tej okolicy oraz regionalistów.
In perpetuam rei memoriam
Kościół w Jarząbkowie, którego dokument niniejszy dotyczy, nie wiadomo kiedy erygowany, istniał, jak wynika z najstarszych akt wizytacyjnych, już przed rokiem 1411 pod wezwaniem Świętego Marcina biskupa. W ciągu wieków kilkakrotnie przebudowywany zmienił od ostatniej wizytacji biskupiej, która się odbyła na dniu 20 czerwca 1927 roku, zupełnie swój wygląd. Stosownie do rozporządzenia JE księdza biskupa Laubitza z Gniezna z dnia 23 czerwca 1928 roku przystąpił ówczesny proboszcz z niechanowa ksiądz Maksymilian Mrugas mianowany po rezygnacji WJ Ks. proboszcza Fiebiga administratorem parafii jarząbkowskiej quad temporalia, do gruntownej przebudowy kościoła na podstawie projektu inżyniera dyplomowanego pana radcy Stefana Cybichowskiego z Poznania.
Po usunięciu dotychczasowych wewnętrznych filarów posiada dziś kościół jedną wielką nawę z boczną przybudówkę w której mieszczą się kapliczka, zakrystia i kruchta. Struktura kościoła masywna, mury stare podparte na zewnątrz filarami oporowymi (skarpami). Sklepienie wykonano z cegły palonej (pustaki). Dach pokryty karpiówką. W myśl projektu rozpoczęto wieżę nad wejściem głównem, którą za administracji księdza proboszcza Mrugasa doprowadzono do głównego gzymsu.
Z dniem 19 października 1929 roku objął rządy parafii nowy proboszcz ksiądz Lucjan Berger, który podjął dalsze prace około budowy kościoła, a mianowicie przeprowadził remont wewnętrznego urządzenia, otynkowanie kościoła na zewnątrz i dokończenie wieży. Dnia 12 lipca 1930 roku umocowano na nowej wieży krzyż pozłacany i umieszczono pod nim niniejszy dokument.
Działo się powyższe, kiedy na Stolicy Apostolskiej zasiadał jego świątobliwość papież Pius XI, na stolicy prymasowskiej JE ksiądz kardynał August Hlond, sufraganem gnieźnieńskim był JE ksiądz biskup Antoni Laubitz, proboszczem jarząbkowskim ksiądz Lucjan Berger, kiedy prezydentem Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polski był Ignacy Mościcki, wojewodą poznańskim Roger Raczyński, starostą wrzesińskim Bronisław Chodakowski, wójtem Józef Trawiński z Górczewka, sołtysem gminy Jarząbkowo Tomasz Guziałek, kiedy patronem kościoła był pan hrabia Stefan Chrzanowski z Czechowa, przedstawicielem patronatu jarząbkowskiego Feliks Malak, członkami dozoru kościelnego Adolf Brzeski z Mierzewa, Wojciech Cichocki z Żółcza, Wojciech Kołodziejczak i Jan Kuźniarek z Jarząbkowa, Józef Wiśniewski z Mierzewa i Franciszek Lisiecki z Jelitowa.
Przewodniczącym reprezentacji parafialnej był Alfons Grudzielski z Grotkowa, a dalszymi członkami komitetu budowy Marjusz Rudolf Bülow z Malczewa, Jan Brzeski z Królewca, Tomasz Łyskowski wzgl. Tułodzicki z Jelitowa.
Kościół projektował architekt inżynier dyplomowany radca Stefan Cybichowski z Poznania, budował Walenty Ziętek, budowniczy z Wrześni a pracowali nad jego wykończeniem: Malak z Jarząbkowa Kaczmarek z Wrześni, Łopatka, Wichrowski, Wysocki, Helmannowicz, Samelak, Koralewski, Kosmala, Wojtaszak, Wietrzyński, Szczepaniak, Piechowiak, Abramowicz z Kaczanowa, Pampuch i Górski z Jarząbkowa bracia Wojciechowscy z Wrześni i inni dorywczo.
Jarząbkowo dnia 12 lipca Roku Pańskiego 1930
